Luksor - atrakcje. Co warto zobaczyć podczas zwiedzania Luksoru?

Luksor to serce starożytnego Egiptu z wieloma zabytkami do zobaczenia. Po obu stronach Nilu odkryjesz świątynie i nekropolie faraonów. To tutaj czeka słynna Dolina Królów, monumentalny Karnak czy niezwykła Świątynia Hatszepsut. Sprawdź, co zobaczyć w Luksorze i zaplanuj swoją podróż!

Teby - dawna stolica Egiptu

Teby były stolicą Egiptu w okresie Średniego i Nowego Państwa, a ich znaczenie sięgało daleko poza dolinę Nilu. To właśnie tutaj rozkwitł kult boga Amun-Ra, którego potęga religijna i polityczna ugruntowała pozycję Teb jako serca kraju. Miasto określano mianem „stu bram”, co miało symbolizować jego wielkość, monumentalne świątynie i nieprzebrane bogactwo.

Teby rozciągały się po obu stronach Nilu. Wschodni brzeg był miejscem życia codziennego i obrzędów religijnych - tutaj znajdowały się największe świątynie, jak Karnak czy Świątynia Luksorska. Zachodni brzeg przeznaczono dla zmarłych - powstały rozległe nekropolie, w tym Dolina Królów i Dolina Królowych, a także świątynie pogrzebowe i grobowce dostojników.

Miasto żyło rytmem ceremonii i festiwali, z których najsłynniejszy był Festiwal Opet. Podczas tego święta posąg Amona przenoszono w uroczystej procesji z Karnaku do Świątyni Luksorskiej, co miało symbolizować odnowienie władzy faraona i boskiego ładu.

Choć Teby były wielkie, dziś ich zasięg może być trudny do uchwycenia, przez to, że wiele budynków zniknęło, zasypał je piach lub zostało zbudowane na ich ruinach nowe osiedla. Dzisiaj w miejscu legendarnych Teb znajduje się Luksor i Karnak. Spacerując uliczkami tych miast, stąpasz po śladach historii starożytnego Egiptu.

Co można zobaczyć w Tebach?

• Kompleksy świątynne - na wschodnim brzegu Teb tętniło życie religijne i kultu Amona-Ra. Znajdziesz m. in. świątynię w Karnaku i Świątynię Luksorską.
• Nekropolie i grobowce - na zachodnim brzegu leżą Dolina Królów i Dolina Królowych.
• Świątynia Hatszepsut - monumentalna budowla jednej z nielicznych faraonek.
• Kolosy Memnona - dwa gigantyczne posągi strzegące niegdyś wejścia do świątyni Amenhotepa III.
• Medinet Habu - świątynia grobowa Ramzesa III, znana z bogatych reliefów.

Więcej o tych atrakcjach dowiesz się poniżej.

Dolina Królów - od tego warto zacząć zwiedzanie Luksoru

Dolina Królów to jedno z najbardziej fascynujących miejsc, jakie oferuje Egipt. Położona na zachodnim brzegu Nilu, niedaleko Luksoru, przez setki lat była nekropolią faraonów i najważniejszych osób w okresie Nowego Państwa (ok. 1550–1070 p.n.e.). W skałach i pod ziemią powstało ponad 60 grobowców, z których część można zwiedzać do dziś.

Podczas zwiedzania zobaczysz imponujące korytarze i komory ozdobione malowidłami, które miały prowadzić duszę faraonów w zaświaty. Każdy grobowiec jest inny - jedne zachwycają wielkością i bogactwem dekoracji, inne prostotą i symboliką. Wnętrze grobu Totmesa III przypomina rozwinięty zwój papirusu, a u Ramzesa II malowidła i rzeźby przedstawiają sceny z jego życia. Niestety, większość z nich została splądrowana już w starożytności, dlatego tylko niektóre (np. grobowiec Tutenchamona) zostały odkryte w stanie nienaruszonym.

Zwiedzanie Doliny Królów odbywa się w systemie rotacyjnym, aby chronić malowidła przed zniszczeniem. Nie wszystkie grobowce są otwarte, dlatego warto sprawdzić, które są aktualnie dostępne dla turystów. Z drugiej strony, dzięki temu każda wizyta może być inna, a odkrywanie tajemnic starożytnego Egiptu nigdy się nie znudzi.

Karnak - egipski kompleks sakralny

Karnak to rozległy kompleks sakralny, który przez wieki był rozbudowywany przez kolejnych faraonów. Jego pierwotna nazwa brzmiała Ipet-isut, co można tłumaczyć jako „Wybrane Miejsce”. Kiedyś znajdował się w Tebach, na wschodnim brzegu Nilu, a dzisiaj jest oddalony o 2,5 km na północ od Luksoru.

Budowę świątyni w Karnaku rozpoczęto około 2000 r. p.n.e., czyli ponad 4 tysiące lat temu, w okresie Średniego Państwa. Największe rozbudowy miały miejsce między XVI a XI w. p.n.e. (Nowe Państwo), a prace trwały aż do czasów grecko-rzymskich, nawet do I w. n.e. W kompleksie można odnaleźć inskrypcje, reliefy i struktury wzniesione przez m. in. faraonkę Hatszepsut i faraonów Totmesa III, Setiego I czy Ramzesa II.

Centralną część kompleksu zajmowała dzielnica Amona, otoczona innymi obszarami poświęconymi bogini Mut czy bogu wojny Montu. Najbardziej znanym elementem jest jednak Wielka Sala Hypostylowa - ogromna przestrzeń wypełniona 134 kolumnami, z których największe osiągają wysokość 24 metrów. Reliefy i inskrypcje na kolumnach przedstawiają sceny rytualne, walki i dokonania faraonów, tworząc swoistą kronikę dziejów Egiptu. Malunki ozdobione były polichromią w żywych kolorach, która w najwyższych miejscach przetrwała do dziś.

W Karnaku znajdowało się nawet 20 świątyń, ale też kuchnie, warsztaty i sklepy.

Co warto odwiedzić w Karnaku?

• Monumentalne pylony (bramy) prowadzące w głąb świątyni
• Część inskrypcji i reliefów przedstawiających triumfy, ceremonie, procesje świąteczne
• Wielką Salę Hypostylową z setkami kolumn
• Święte Jezioro służące do obrzędów
• Białą Kaplicę Totmesa I, przykład mistrzostwa dawnych rzemieślników
• Fragmenty obelisków, z których część nigdy nie została ukończona,
• Ruiny mniejszych świątyń i kaplic rozsianych wokół głównego kompleksu.

Kolosy Memnona - legendarne posągi

Na zachodnim brzegu Nilu, niedaleko Luksoru, stoją dwa monumentalne posągi znane jako Kolosy Memnona. Mają po około 18 metrów wysokości i przedstawiają faraona Amenhotepa III, który panował w XIV wieku p.n.e. Posągi pierwotnie strzegły wejścia do ogromnej świątyni grobowej tego władcy. Sam budynek był jednym z największych budowli starożytnego Egiptu, ale do dziś przetrwały jedynie kolosy - resztę zniszczyły powodzie, trzęsienia ziemi i rozbiórki w późniejszych epokach.

Każdy z posągów został wyrzeźbiony z pojedynczego bloku kwarcytu, sprowadzonego z kamieniołomów oddalonych o kilkaset kilometrów. To imponujące osiągnięcie inżynieryjne, biorąc pod uwagę, że każdy z nich waży około 800 ton.

W starożytności Kolosy były owiane legendą. Po trzęsieniu ziemi w 27 roku p.n.e. jeden z posągów pękł i zaczął wydawać dźwięki o wschodzie słońca, prawdopodobnie spowodowane nagrzewaniem się i pękaniem skały. Grecy i Rzymianie wierzyli, że posąg „śpiewa” i utożsamili go z mitycznym Memnonem, synem bogini Eos, który zginął pod Troją - to właśnie stąd wzięła się nazwa. Dźwięki ucichły po renowacji przeprowadzonej za cesarza Septymiusza Sewera w III wieku n.e. Do dziś pozostała legenda i podziw podróżnych.

Świątynia Hatszepsut - grobowiec faraonki

Na tle stromych skał w Deir el-Bahari, na zachodnim brzegu Nilu, wznosi się wykuta w skale Świątynia Hatszepsut. Zbudowana w XV wieku p.n.e. na polecenie faraonki Hatszepsut, jest jednym z przykładów architektury monumentalnej okresu Nowego Państwa.

Świątynia została zaprojektowana przez królewskiego architekta Senenmuta i wyróżnia się nietypową, tarasową formą. Składa się z trzech poziomów połączonych rampami, które harmonijnie wtapiają się w skalne otoczenie. Takie rozwiązanie było wówczas nowatorskie, zamiast klasycznych masywnych brył pojawiła się lekka, rytmiczna kompozycja kolumnad i otwartych przestrzeni.

Świątynia pełniła funkcję zarówno miejsca kultu Hatszepsut po jej śmierci, jak i sanktuarium poświęconego bogu Amonowi. Wnętrza zdobią wspaniałe reliefy, przedstawiające m. in. słynną wyprawę do krainy Punt, czyli ekspedycję handlową, podczas której Egipcjanie przywieźli egzotyczne towary, rośliny i zwierzęta.

Po śmierci królowej jej następca Totmes III próbował wymazać pamięć o Hatszepsut, przez co wiele inskrypcji zostało zniszczonych, a posągi rozbite. Mimo to świątynia zachowała się w dobrym stanie i do dziś budzi podziw podróżnych swoją monumentalnością.

Dolina Królowych - mało znane atrakcje Luksoru

Niedaleko Doliny Królów, znajduje się mniej znana, ale równie fascynująca Dolina Królowych. To właśnie tutaj chowano małżonki faraonów, ich dzieci oraz członków rodziny królewskiej. W starożytności miejsce to nazywano Ta-Set-Neferu, czyli „Miejsce Piękna” - nazwa doskonale oddaje charakter doliny, ukrytej wśród skał.

Nekropolia zaczęła być używana w czasach XIX dynastii (XIII w. p.n.e.). Mogło być w niej ponad 90 grobowców. Choć nie są one tak monumentalne jak te w Dolinie Królów, to wyróżniają się bogatą dekoracją i kolorowymi malowidłami.

Najbardziej znanym grobowcem jest ten należący do królowej Nefertari, żony Ramzesa II. Uważany jest za jeden z najpiękniejszych grobowców całego Egiptu! Ściany i sufit pokrywają barwne sceny z „Księgi Umarłych”, a sama Nefertari ukazana jest jako bogini, prowadzona przez bóstwa do życia wiecznego. Ze względu na wyjątkową wartość artystyczną i konieczność ochrony malowideł, wstęp do grobowca jest ściśle limitowany i wymaga osobnego biletu.

Dolina Królowych skrywa także inne interesujące miejsca, np. grobowce synów Ramzesa III, w których można zobaczyć sceny z życia codziennego i symbolikę związaną z drogą do zaświatów.

Dolina Królowych jest mniej znana turystom, co sprawia, że zwiedzanie doliny daje poczucie intymności i kontaktu z prawdziwą historią.

Świątynia Luksorska - monumentalna atrakcja

Świątynia Luksorska została zbudowana w XIV wieku p.n.e. na polecenie faraona Amenhotepa III, a następnie rozbudowana przez Ramzesa II. Pełniła symboliczną funkcję oraz była związana z odnowieniem władzy faraona i podkreśleniem jego boskiego pochodzenia.

Najważniejsza uroczystości, jaka się tutaj odbywała, to festiwal Opet. W czasie tego święta procesja kapłanów przenosiła posągi bogów Amona, Mut i Chonsu z Karnaku do Świątyni Luksorskiej. Symbolizowało to odnowienie sił faraona i utrzymanie harmonii między światem ludzi a światem bogów.

Do dziś zachwycają monumentalne elementy kompleksu: wielka aleja sfinksów prowadząca od Karnaku do Luksoru (ok. 3 km długości), potężne pylony ozdobione reliefami, a także kolosalne posągi Ramzesa II stojące przed wejściem.

Świątynia Luksorska była także miejscem niezwykłego spotkania kultur. W czasach rzymskich zbudowano tu kaplicę legionów, a później, w epoce chrześcijańskiej, część sali kolumnowej zamieniono na kościół. Do dziś wewnątrz świątyni można zobaczyć meczet Abu al-Haggag, który funkcjonuje tam nieprzerwanie od czasów średniowiecza - to unikalny przykład ciągłości życia religijnego w tym samym miejscu przez tysiące lat.

Medinet Habu - śladami władzy faraona

Medinet Habu to ruiny zespołu świątyni grobowej Ramzesa III, świątyni Totmesa III oraz kaplic poświęconych bogowi Amonowi. Położona na zachodnim brzegu Nilu w Luksorze.

Zbudowana w XII wieku p.n.e., była nie tylko miejscem kultu faraonów i bogów, ale także centrum administracyjnym i gospodarczym. Cały kompleks otaczały wysokie mury obronne, dzięki czemu Medinet Habu przypominało ufortyfikowaną dzielnicę.

Świątynia słynie z wyjątkowo dobrze zachowanych reliefów, które ukazują sceny z życia Ramzesa III. Najbardziej znane przedstawiają zwycięstwa nad Ludami Morza - tajemniczymi najeźdźcami, którzy próbowali wtargnąć do Egiptu w XIII i XII wieku p.n.e. To dzięki tym płaskorzeźbom historycy mogą dziś odtworzyć przebieg jednej z bitew w starożytności.

Wnętrza ruin zdobią barwne malowidła, które zachowały intensywne kolory mimo upływu ponad 3000 lat. Na ścianach można zobaczyć zarówno sceny rytualne i ofiarne, jak i fragmenty codziennego życia dworu faraona. Szczególne wrażenie robią także monumentalne pylony i kolumnady ozdobione hieroglifami oraz reliefami.

Podsumowanie - co zobaczyć w Luksorze? Jakie są najlepsze atrakcje turystyczne?

Luksor to jedno z najważniejszych miejsc na mapie starożytnego Egiptu i obowiązkowa wycieczka dla fanów starożytności. Dawne Teby były stolicą kraju i centrum kultu Amona-Ra, a dzisiaj ich spuścizna wciąż zachwyca podróżnych z całego świata. Miasto rozciąga się po obu brzegach Nilu - na wschodzie czekają monumentalne kompleksy świątynne, a na zachodzie rozległe nekropolie i świątynie grobowe.

Luksor to muzeum pod gołym niebem. Każdy krok prowadzi tu przez tysiące lat historii, co do dziś fascynują podróżników. Jeśli planujesz podróż do Egiptu, to właśnie tutaj najlepiej poczujesz ducha starożytnego świat